برخورداری از هدایت، کمال واقعی انسان
برخورداری از هدایت، کمال واقعی انسان
هدایت، باارزشترین عنصری است که کمال عالم خلقت در آن نهفته است. ضلالت و گمراهی و بازماندن از راه خدا نیز خسارتی است که هیچ جبرانی برایش قابل تصور نیست؛ به همین جهت در سوره حمد، «غیر المغضوب علیهم ولاالضالّین» آمده است. غضب خدا و سَخَط او در گمراهی و انحراف است بنابراین باید همیشه از خدا بخواهیم که مورد غضب او قرار نگیریم. اگر مؤمن دید که هدایت شده است باید دلش به هدایتی که در آن قرار گرفته گرم باشد. وقتی شما دیدید که در مسیر مشهد دارید حرکت میکنید گویا در خود مشهد هستید؛ چون در مسیر واقع شدهاید؛ به این دلیل که مسیر، اگر چه مقصود نیست، اما مقصد به حساب میآید. از همین رو امام فرمودند: «اگر انسان در مسیر صراط الهی قرار گرفته باشد از آن کسی که در صراط نبوده و لغزشی هم نداشته باشد بهتر است.» پس امر هدایت خیلی مهم است و انسان هدایت شده، باید آن به آن، شاکر باشد که هادی بالای سر اوست و هدایت شده و در مسیر هدایت قرار گرفته است.
هدایت، بهترین تقدیر برای انسان
خداوند در قرآن میفرماید: «الَّذي خَلَقَ فَسَوَّى»[1]؛ اما این مربوط به ابتدای خلقت انسان است. خود او برای دوره پس از خلقت، بلافاصله میفرماید: «وَالَّذي فَهَدى»[2]؛ یعنی مهمترین موضوع بعد از خلقت، هدایت است. اگر به هنگام این «قَدَّرَ»، هدایت در نظر گرفته نمیشد، به دنبال آن فقط گمراهی میآمد و شما نمیتوانستید کاری بکنید. به عبارت دیگر، همین «قَدَّرَ» باعث شده تا در خلقت شما اینگونه اندازهگیری شده باشد که مؤمن بوده و از موالیان اهل بیت باشید. این تقدیر، موضوع کماهمیتی نیست که مثلا برای من مقدر شده است تا علی ابن ابیطالب یا امام حسن را دوست داشته باشم؛ و یا این که شخصی، نسبت به آنان بغض داشته باشد و محبت معاویه را در دل پرورانده باشد. این تقدیر را چگونه میخواهی عوض کنی؟ وقتی مقدّر شده است که یک درخت، پرتقال بدهد دیگر نمیتوانی آن را تغییر بدهی. پس حالا همین تقدیر که بهترین تقدیر هم هست را غنیمت بدان و به راهت ادامه بده.
هدایتی که از معصومان گرفته شده است
شما که بهترین ایمان را دارید تازه به یادتان افتاده است که دنیا را ندارید؟ شما با داشتن این ایمان در مرحله صدم هستید، دنیا را بر فرض که مرحله پنجاه هم حساب کنید، چرا صد را نمیبینید؟ چطور دست هدایت چهارده معصوم بر بالای سرت و این که بر روی شما حساب کردهاند را نمیبینید؟ چهارده تن از مقرّبترین افراد که همگی معصوم هستند را بالای سرت گذاشتهاند؛ یعنی این که یه سر نخ وجودی شما به دست آنان است، پنجاه درصد از فکر و تصمیم به اختیار شما و پنجاه درصد دیگر در دست آنان است. این مقدار را برای این میگویم که بیشتر از این را نمیپذیریم، وگرنه واقعیت این است که نود و نه و نیم درصد امر، در دست آنان و تنها یک مثقال در دست ما است. ما نیز با داشتن همین مقدار کم داریم اینقدر به این طرف و آن طرف میزنیم؛ اگر اختیار ما به اندازه دو مثقال میشد، الان اینجا نبودیم و تنها به فکر لهو و لعب خومان بودیم.
آن بزرگواران ما را با کششهای معصومانه خود به این مسیر هدایت کشیدهاند. مثل جاذبهای که زمین و آهنربا دارند. جاذبهی معصوم همان تولی ولایت او است. معصوم مثل شعاع خورشید است و ما با خورشید، اینگونه هدایت شدهایم. امام صادق میفرمود: «کسی که به ما ناصبی باشد او را ناصبی نگویند برای آن که فردی را نمییابی که بگوید من محمد و دودمانش را دشمن دارم و ناصبی کسی است که نسبت به شما (شیعیان) ناصبی است در حالی که میداند شما ما را دوست دارید و از دشمنان ما بیزاری میجویید»[3] این، یعنی این که شما شعاع ما هستید. آیا درست است که فردی شیعه، این را نبیند و بعد، از این نگران باشد که ما چلوکباب نخوردیم، ما فلان ماشین را نداریم، در زندگی ما مبل نیست، پردههای منزلمان ایراد دارند و…؟ این فکرها ما را به کجا میبرند؟ بعد از این، معصومان درباره ما چه فکری میکنند؟ آیا معصومی که همه وجودش را وقف ما کرده تا آدم بشویم، هدایت بشویم، وقتی اینها را از ما بشنوند افسوس و غصه نمیخورند؟ با خود نمیگویند که ما داریم اینها را برای چه اموری آماده میکنیم و اینان به دنبال چه چیزهایی هستند؟ با وجود این که هر آنچه مورد نیاز روزانه ما بوده را نیز به بهترین وجه به ما میدهند. الان در سراسر دنیا، حقوق ثابت افراد نیز به درستی به آنان پرداخت نمیشود و آنان نیز برای گرفتن حقوق ثابتشان به خیابانها میریزند و اعتراض میکنند.
لزوم تلاش برای از دست ندادن نعمت هدایت
توجه به مسأله هدایت و گمراهی باید مهمترین دغدغه مؤمن باشد؛ یعنی باید همواره نگران باشد که مبادا هدایت را از دست بدهم و مبادا این را از من بگیرند. هر کسی در هر کلاس و سطحی از هدایت که هست باید مواظب باشد تا آن کلاس را از دست ندهد؛ چرا که انسانهای با اخلاص در معرض خطری بزرگ هستند.[4] شیعیان نسبت به غیرشیعیان در معرض خطری بالاتر قرار دارند زیرا اگر ایمان خود را از دست بدهد چیز عظیمی را از دست میدهد اما کافر که چیزی برای از دست دادن ندارد. خداوند به زنی، شوهر مؤمنی داده که وجودش لبریز از ایمان است، اما متأسفانه دل خانم را زده است؛ به مردی یک زن با ایمانِ نمازخوانِ امانتدارهِ عفیف داده است، اما قدر آن زن را نمیداند و با او ناسازگاری میکند. دیگر خدا برای ما چکار کند؟ اگر صبر او لبریز شود حصار هدایت را بالا میزند و میگوید برو پی کار خودت. بال ملائکه را هم میاندازد روی همدیگر، ملائکه میآیند و شکایت میکنند اما دیگر فایدهای ندارد. قسم نخوردهاند که برای همیشه از ایمان ما محافظت کنند، البته برای حفظ ایمان عدهای خاص قسم خوردهاند ولی ما که جزو آنان نیستیم.
بنابراین باید این دغدغه را مهمترین دغدغه خود بدانیم. خداوند میخواست هر آن کسی را که میخواهد هدایت کند[5]، ما مورد این «یشای» خدا قرار گرفتیم و هدایت شدیم و نیز او میخواست که عدهای را به حال خود رها کند تا گمراه بمانند[6] و ما مورد این «یشای» او قرار نگرفتیم.
علاوه بر آن، وقتی میبینیم که خدا فرزندانی را به ما عطا کرده که آنان نیز در مسیر هدایت گام برمیدارند این نیز باید لذت ما را از ایمان و هدایت چند برابر کند. وقتی میبینیم در اطرافمان مؤمنان زیادی هستند این نیز درخور ستایش و سپاسگزاری است. برخی از ائمه ما مثل امام صادق و امام سجاد در عراق، بسیاری از کارهای خود از جمله زیارت امیرالمؤمنین را به صورت مخفیانه انجام میدادند تا هیچ کس نفهمد؛ زیرا هم در زمان حاکمان ستمگری بودند و هم این که در اطرافشان مؤمنان زیادی نبودند؛ اما امروزه حدود هفده میلیون نفر آزادانه راه افتادهاند و برای زیارت امام حسین در روز اربعین به کربلا میروند. این هم خودش به نوعی هدایت است.
اهمیت تلاش برای بهرهمندی بیشتر از نعمت هدایت
باید از خوان گسترده و پر از نعمتی که اهل بیت برایتان پهن کردهاند به خوبی استفاده کنید. چرا دست میکشید؟ قرآن بخوانید! صحیفه سجادیه بخوانید! اصول کافی بخوانید! شما اصول کافی را دستکم گرفته و خیال میکنید که به هر حال یک کتابی درست شده است. متأسفانه در برخی از چاپخانههای ما کتابهایی برای بار بیست و پنجم و چهلم به چاپ میرسد که خواندن و نخواندنش به اندازه سر سوزنی چیزی را تغییر نمیدهد. اما اصول کافی از مرحوم کلینی که به دعای امام زمان مینویسد، به دعای امام زمان فکر میکند و به دعای امام زمان به او عنایت میشود، بر سر سفره اهل بیت است که باید از آن استفاده کنید. چرا شما دارید به سراغ فلان مجله و فلان کتاب میروید و آنها را میخوانید؟ بله ما در جامعه خودمان لازم است که کتابهایی از جنس رمان و یا کتابهایی جنایی چاپ شود و یا این که فیلمهایی نیز ساخته شود؛ اینها که برای من و شما نیست. بگذار اهل آن بروند و آنها را بخوانند و نگاه کنند. شما باید اصول کافی را ختم کنید. اصول کافی را از اول شروع کن و تا آخر آن بخوان و بعد دوباره از اول تا آخر. نهج البلاغه، صحیفه سجادیه، قرب الاسناد[7]، اقبال الاعمال و مهج الدعوات[8]، مفاتیح الجنان و… را نگاه کنید.
مقداری خودتان را برسانید، جا ماندهاید، حوزه این که شما فکر میکنید نیست، آمادگی و تجهیزاتتان باید بیشتر شود. امروزه شما را با یک ماشین قدیمی مثل فولکس در جادهها راه نمیدهند میگویند مزاحم دیگر ماشینها میشود، ما هم همینگونه هستیم؛ اگر شما ایمانتان را افزایش نداده باشید، نماز شب نخوانده باشید، اهل ذکر نباشید، اهل ختم صلوات نباشید، اهل اصول کافی نباشید، اهل جلسه اهل بیت نباشید، اهل حرم نباشید، اهل صدقه نباشید و… جا میمانید. بار سنگینی که قرار است به دوش بکشید را با این سطح آمادگی پایین نمیتوانید تحمل کنید. اگر من به خودم اجازه میدادم به شما میگفتم که در این زمانه چه چیزهایی را واجب است که یک انسان مؤمن داشته باشد. میگفتم که روزانه چه کارهایی را واجب است که مؤمن انجام دهد. اکتفای به هفده رکعت نماز که آدم را به جایی نمیرساند.
به یاد امام زمان بودن، بالاترین هدایتها
یکی از مهمترین چیزهایی که لازم است همیشه همراه مؤمن باشد توجه به امام زمان است. وقتی ما به یک مقام خاص معنوی دست پیدا کردیم پنجره توسل و یاد امام زمان به روی ما باز میشود. این پنجره، آخرین پنجره است. آن وقت راه مراوده با حضرت حجت به روی آدم گشوده میشود. جریان نهضت امام حسین قرار است که به همین مسأله کمک کند. رفتن به حرم امام رضا تلاشی است تا این پنجره به روی انسان باز شود. شأنیتی که خدا برای امام زمان قائل شده و مناسب این زمان است و آن هدایت ویژه و خاص، با یاد امام زمان بهدست میآید. در واقع ما از طرف امام حسین، صدیقه طاهره و سایر ائمه کمکهایی میشویم تا این که این توان را پیدا کنیم که به حضرت ولی عصر متوسل بشویم. شما بدانید که توجه به امام زمان خیلی سخت است و به این آسانیها برای کسی حاصل نمیشود. در روایت داریم که «کالمشاهده»؛ یعنی عدهای گویا ظهور برایشان اتفاق افتاده و امام عصر را همراه خود میبینند؛ البته نه از روی تخیّل، بلکه وقتی از خواب بیدار میشوند میفهمند که این عالم به دست آن حضرت اداره میشود. بنابراین لازم که دعاهای مرتبط با امام زمان را بخوانید. حدود سی تا چهل دعا میشود. نمازهای مربوط به آن حضرت را نیز بخوانید. حرز و صلوات آن حضرت را نیز در یک جزوه جداگانه داشته باشید و آنها را در روزهای جمعه و یا روزهای دیگر بخوانید. هر کار نیکی که انجام دادید را صدقه برای حضرت قرار دهید تا آن دریچه، پیوسته باز بماند. وقتی آن دریچه باز شد دیگر انسان هدایت را فهمیده و به خوبی آن را لمس میکند.
بهرهمندی از هدایت امام حسین
هدایت فروزانی که خدا به برکت ابا عبدالله الحسین فراهم کرده[9] در ماه محرم و صفر جلوهگری کامل پیدا میکند. امام خمینی(ره) نیز از روی دقت میگفتند: «این محرم و صفر است که اسلام را زنده نگه داشته است.» ما هم تابع همان قضایا هستیم. جلسات مختلف زیارت عاشورا و زیارت وارث و یا جلسات دیگر روضه را در منزلهایتان بگیرید. گل حرف من این است که در خانههایتان روضه بگیرید؛ هر چند که کسی نیامد. امروز به همسرت بگو چایی که امروز درست میکنی را به نام علیاکبر درست کن و یا غذایی که امروز میپزی را به نام علیاکبر بپز. بعد منزل شما خیمه امام حسین میشود و اهل بیت آن بهره و عافیتی که باید ببرید را به شما میدهند.
[1]. «همان كه آفريد و هماهنگى بخشيد.» سوره اعلی (87)، 2.
[2]. «و آنكه اندازهگيرى كرد و هدایت نمود.» سوره اعلی (87)، 3.
[3]. شیخ صدوق، فضائل الشیعة، ص 5، حدیث 17.
[4]. امام علی فرمودند: «النَّاس كلَّهم هالكون إلَّا العالمون والعالمون كلَّهم هالكون إلَّا العاملون والعاملون كلَّهم هالكون إلَّا المخلصون والمخلصون على خطر عظيم»؛ جعفری، محمدتقی، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه (فارسی)، ج 13، ص 115.
[5]. «وَاللَّهُ يَدْعُوا إِلى دارِ السَّلامِ وَيَهْدي مَنْ يَشاءُ إِلى صِراطٍ مُسْتَقيم؛ و خدا [شما را] به سراى سلامت فرا مىخواند و هر كه را بخواهد به راه راست هدايت مىكند.» سوره یونس (10)، 25.
[6]. «إِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ؛ در حقيقت خداست كه هر كس را بخواهد بىراه مىگذارد.» سوره رعد (13)، 27.
[7]. این کتاب تألیف عبدالله بن جعفر حمیری از علمای شیعه در قرن سوم قمری است که مشتمل بر ۱۳۸۷ روایت از امام صادق، امام کاظم و امام رضا است. ویژگی این کتاب آن است که روایات آن با واسطه کمتری از معصوم نقل شده است.
[8]. کتابهای «اقبال الاعمال» و «مهج الدعوات ومنهج العبادات» تألیف سید بن طاووس از علمای شیعه در قرن هفتم قمری است که از مفصلترین کتب ادعیه شیعه به حساب میآید.
[9]. امام رضا فرمودند: «إِنَّهُ لَمَكْتُوبٌ عَنْ يَمِينِ عَرْشِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِصْبَاحُ هُدًى وَ سَفِينَةُ نَجَاة؛ بر طرف راست عرش الهی نوشته شده است که [امام حسین] چراغ هدایت و کشتی نجات است.» عیون اخبار الرضا، ج 1، ص 60.