نشریه ی غدیریه-بیانات استاد الهی

جایگاه عقل

❓سوال: جایگاه عقل در دین حقیتا کجاست؟! برخی اصلا حکم عقل را قبول ندارند و برخی احکام آن را بر دین حاکم می‌دانند! برخی گاهی عقل را در مواردی حاکم می‌دانند و در بعضی امور دیگر دین را حاکم می‌کنند.

👈پاسخ: هرسه مورد درست است، اما به سه معنا: و آن اینکه آنجایی که عقل را حاکم می‌دانند، منظور عقلی است که منور شده است در دین. ما نیز همین را می‌گوییم. وقتی یک مجتهد عقل‌اش در دین تربیت شده است اگر ما بگوییم این مجتهد عقل‌اش را بر دین حاکم کرده است، چیز بدی نگفته‌ایم. برای مثال: دین می‌گوید روزه بگیر، عقل می‌گوید چون زخم معده داری روزه نگیر! عقل حاکم است، پس نباید روزه گرفت. اگر اینگونه باشد آیا اشتباه است؟ نه چنین نیست.📎 آن عده‌ای که معتقد هستند، دین بر عقل حاکم است، این افراد عقل را تعریف می‌کنند به شعور و فهم من! بله! فهم من که سعه‌ی دین را درک نمی‌کند. مثلا یک انسان عاقل عادی بخواهد برق‌کاری کند، می‌گویند شما عقل برقکاری ندارید و نباید دست به این کار بزنید. برای انجام چنین کاری لازم است عقل برقکاری داشته باشید، این حرف درستی است. در بعضی موارد عقل حاکم است و در برخی موارد، دین! پس ما عقل را بر دین حاکم می‌دانیم و روایات هم همین را می‌گویند: شما به کتاب اصول کافی مراجعه کنید. اولین مبحث کتاب عقل است، بعد از آن بحث خداشناسی و حجت و … است. چرا ابتدا با عقل شروع کرده است؟ چون لازم است اول تکلیف عقل مشخص شود. منظور ما از عقل، عقلی است که: « ما عبد به الرحمن و اکتسب به الجنان» و نه عقل حساب وکتاب دنیوی! نه عقل چه بخورم و چه بپوشم! البته آن هم عقل است، اما منظور ما از عقل، عقلی است که در دین پرورش یافته است مثل عقل آقای بهجت! عقل آقای بروجردی! اگر ما گفتیم عقل آقای بروجردی بر دین‌اش حاکم است صحبت درستی است.