جایگاه عقل در دین
❓سوال: جایگاه عقل در دین حقیتا کجاست؟! برخی اصلا حکم عقل را قبول ندارند و برخی احکام آن را بر دین حاکم می‌دانند! برخی گاهی عقل را در مواردی حاکم می‌دانند و در بعضی امور دیگر دین را حاکم می‌کنند.
👈پاسخ: هرسه مورد درست است، اما به سه معنا؛ آن‌جایی که عقل را حاکم می‌دانند، منظور عقلی است که در دین نورانی شده است، ما نیز همین را می‌گوییم. وقتی یک مجتهد عقل‌اش در دین تربیت شده است اگر ما بگوییم این مجتهد عقل‌اش را بر دین حاکم کرده است، چیز بدی نگفته‌ایم. برای مثال: دین می‌گوید روزه بگیر، عقل می‌گوید چون زخم معده داری روزه نگیر! عقل حاکم است، پس نباید روزه گرفت. اگر این‌گونه باشد آیا اشتباه است؟ نه چنین نیست.
آن عده‌ای که معتقد هستند، دین بر عقل حاکم است، این افراد عقل را تعریف می‌کنند به شعور و فهم من! بله! فهم من که سعه‌ی دین را درک نمی‌کند. مثلا یک انسان عاقل عادی بخواهد برقکاری کند، می‌گویند شما عقل برقکاری ندارید و نباید دست به این کار بزنید. برای انجام چنین کاری لازم است عقل برقکاری داشته باشید، این حرف درستی است. در بعضی موارد عقل حاکم است و در برخی موارد، دین! پس ما عقل را بر دین حاکم می‌دانیم و روایات هم همین را می‌گویند: شما به کتاب اصول کافی مرجعه کنید. اولین کتاب کتاب عقل است، بعد از آن بحث خداشناسی و حجت و … است. چرا ابتدا با عقل شروع کرده است؟ چون لازم است اول تکلیف عقل مشخص شود. منظور ما از عقل، عقلی است که: « أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قُلْتُ لَهُ مَا الْعَقْلُ قَالَ مَا عُبِدَ بِهِ الرَّحْمَنُ وَ اكْتُسِبَ بِهِ الْجِنَان» و نه عقل حساب و کتاب دنیوی! نه عقل چه بخورم و چه بپوشم! البته آن هم عقل است، اما منظور ما از عقل، عقلی است که در دین پرورش یافته است مثل عقل آقای بهجت-رحمه‌الله‌علیه- ! عقل آقای بروجردی-رحمه‌الله‌علیه- ! اگر ما گفتیم عقل آقای بروجردی بر دین‌اش حاکم است صحبت درستی است.