رهایی از شیطان
سوال: آیا راهی وجود دارد که شیطان کاملا ما را رها کند؛ چنان که بعضی از بزرگان دین عصمت داشتهاند؟
جواب: نه، ما چنین چیزی نداریم. بزرگان دین که از یوسف-علیهالسلام- و یونس-علیهالسلام- بالاتر نیستند؛ شیطان به یحیی-علیهالسلام- طمع کرد؛ به حضرت داود-علیهالسلام- و حضرت ایوب-علیهالسلام- نزدیک شد، منتها چون ایشان به واسطهی نبوتشان نوعی عصمت داشتند، شیطان موفق نمیشد؛ ولی به ایشان نزدیک میشد. از نام شیطان پیداست(که در پی شیطنت است) اما برای مومن ضرری ندارد؛ بلکه نفع دارد:« قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ* إِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ»« (ابليس) گفت به عزّتت سوگند همهی بندگان ترا گمراه خواهم كرد*مگر بندگان خالص تو از ميان آنها.» (سورهی ص/آیهی822و83) اغوا، بعد از نزدیک شدن است.
فردی را در نظر بگیرید که غلط املایی دارد؛ اگر به او دیکته نگویند، از کجا معلوم میشود که او غلط املایی دارد؟ با دیکته گفتن به او، غلطها و جهلش معلوم میشود. اگر یک معلم خوب باشد و غلط شاگرد را تصحیح کند(بعدا دچار این غلطهای املایی نمیشود).
وقتی شیطان به شما نزدیک میشود، اشتباه شما معلوم میشود و خودتان را اصلاح میکنید. اگر معاویه نبود، آن همه طرفداران او که گِرد امیرالمومنین-علیهالسلام- بودند، چگونه شناخته میشدند؟ اگر یزید نبود، از کجا معلوم میشد که صد هزار نفر طرفدار جدّی دارد. اگر سامری نمیبود، از کجا معلوم میشد که از بین هفتاد نفری که به عنوان برگزیدگان بنی اسرائیل به کوه طور رفتند، حتی هفت نفر هم مومن واقعی نیستند. خود این افراد از کجا بفهمند (که ایمانشان در چه حد است؟) نفاق به قدری لایههای مخفی دارد که خود انسان هم نمیفهمد(که دچار نفاق است).
مثلا شما برای اینکه بفهمید راننده شدهاید یا نه باید وارد اتوبان شوید یا اینکه چند سانحه برای شما اتفاق بیافتد؛ اگر توانستید ماشینتان را مهار کنید، آن وقت معلوم میشود که رانندهاید. اگر درد نباشد، شما از کجا میفهمید مریض هستید و باید به دکتر مراجعه کنید؟ اگر درد نمیبود، شما دچار مرگ خاموش میشدید.
پس شیطان نه تنها برای مومن ضرر ندارد، بلکه خیر محض است؛ اما همین شیطان برای کافر شرّ است. زیرا شیطان دائم به مومن نزدیک میشود ولی او میفهمد هنوز ضعیف است و باید توکل و مراقبه داشته باشد و اموری را رعایت کند که تا به حال به آن امور توجه نداشته است. بسیاری از مومنین به وسیلهی توبه به مقامات بالاتری رسیدند؛ فضیل عیاض، حرّ، زهیر از جمله این افراد هستند. حرّ و زهیر به وسیلهی اشتباهاتی که مرتکب شدند، حرّ و زهیر شدند. البته این مقام بالاتر مشروط به این است که فرد برگردد و توبه کند.
نکتهی مهم برای مقابله با شیطان فقط این است که اگر به شما نزدیک شد و باعث خطای شما شد، توبه و بازگشت داشته باشید؛ در این صورت است که «کَمَن لا ذَنبَ له» خواهید بود؛ مثل این که دوباره از مادر متولد شده باشید.
در روایت آمده است که خداوند متعال میفرماید که اگر این مردم گناه نمیکردند، من قومی را خلق میکردم که گناه کنند و من آنها را ببخشم.