فلسفه؛ آری یا نه!
سوال: آیا فلسفه از علوم اهلبیت-علیهمالسلام- است؟ آیا با فقه قابل جمع است؟ چهطور برخی بزرگان هم تفسیر قرآن داشتهاند و هم فلسفه خواندهاند؟
پاسخ: من به دنبال پاسخ این سوال رفتهام و به این نتیجه رسیدهام: بعضی از علوم مثل ادبیات و منطق علم هستند، اما از آنها دین حاصل نمیشود؛ لذا کسی هم با آنها به خاطر ضدیتشان با علوم اهلبیت-علیهمالسلام- مخالفت نکرده است. اما در مورد فلسفه، علما حساس شدند که مبادا فلسفه به دین ضربه بزند؛ لذا سالها تلاش کردند تا فلسفهی اسلامی درست کنند، اما به موفقیتی نرسیدند. اگر فلسفه به همان شکل فلسفهی یونانی باقی میماند، مانند منطق و ادبیات، ضدیتی با علوم اهلبیت-علیهمالسلام- نداشت؛ اما وقتی وارد دین شد، در عقاید دخالت کرد.
آیتالله خوشوقت-رحمهاللهعلیه- میفرمودند پنجاه نفر متخصص فلسفه شوند تا به شبهات پاسخ دهند، اما از فلسفه دین بیرون نمیآید. عدهای تلاش دارند بین فلسفه و دین تقابل درست کنند، در حالی که تقابلی نیست و باید به فلسفه مانند علم منطق نگاه کنیم و نباید آن را وارد دین کنیم. علامه طباطبایی-رحمهاللهعلیه- هم در نهایت به دو کتاب بدایه و نهایه اکتفا کرد و مطالعه این دو را کافی دانست؛ این دو کتاب هم فلسفهی کامل نیستند.